DEMONYO

Ni Jolo Van Clyde S. Abatayo

(Supposedly, this is my entry for my friend's Cebuano short story series but I failed to beat the deadline so yeah... pero no hard feelings. PROMISE. For my efforts not to be wasted naman, I want to share this with you, guys.)

I.
“Wala kay pulos! Maypag wala tika gibuhi, sa tiyan pa lang nako!”
“Ngano man diay? Nalipay ba diay ko sa sitwasyon nako karon? Sala ba diay nako nga gipakatawo ko nimo?”
Ako diay si Hesus, walay pulos! Ambot ug nganong demonyo man ko sa panan-aw sa akoang inahan. Adlaw-adlaw nalang ko niya ginakasab-an, ginabasol, ug ginapatay. Ngano man?
Dise-syete anyos nako karon. Usa ko ka working student sa usa ka private school sa Libungan, North Cotabato. Taga-bukid diay ko. Kinahanglan pa ko mumata ug hastang sayuha para mubaktas ug isa ka oras padulong sa school. Kung pangutan-on ko nimo ug lalim ba nga mueskwela nga walay suporta gikan sa imong mama ug papa, dili lalim. Lisod kaayo. Makawala’g gana usahay. Pero, kabalo ko nga kung di ko mueskwela ug tarong, dili pud nako mabuhat ang gusto nakong buhaton. Dugay na gyud nakong ginaantos kini nga sitwasyon para lang makit-an ang dugay na nakong ginapangita ug ginahandum—ang akoang amahan.
Sukad pa sa bata pa ko hantod karon, wala pa gyud nako nakit-an si Papa. Wala man pud bisag isa ka litrato nga gitago si Mama para at least mabal-an nako unsa iyang hitsura. Kung mangutana ko sa iyaha, masuko ra man. Singkahan ra ko. Ingnan ra kog: “wala kay pulos! Pareha ra mos imong amahan, mga demonyo!” Ganahan ka ana? Ang ako ra man unta nga mailhan nako kung kinsa akoang amahan. Dautan ba kini akoang gusto? Naglibog ko.
Pero sige lang. Bisag ingon ana si Mama, palangga kaayo nako siya. Wala koy pagdumot sa iyaha bisag murag ginakumot na ang akoang kasingkasing sa kasakit tungod sa iyang mga ginapamulong. Bisag adlaw-adlaw, wala siya sa balay kay tua ra sya pirmi sa iyang mga barkada, gadula ug baraha, ug gainom, wala koy reklamo. Bisag wala ko niya ginatarong, wala ko nagluib kay inahan nako siya ug anak ra ko niya. Anak ra ko niya.

II.
“Hesus! Nganong wala pa man ka naglung-ag? Wala ba kay utok? Kabalo ka nga tingpanihapon na? Gigutom nako! Wala gyud kay pulos!”
Naa na pud si mama. Niuli na sad nga hubog. Wala may adlaw nga dili siya makainom. Dili na ni maayo.
“Ma! Naunsa naman ka? Wala na gyud kay pagpakabana sa imong kinabuhi? Nganong ingon ana man ka permi? Naa pa ko ma oh! Naa ko nga imong anak! Ma!”
Nitulo ug kalit akoang mga luha. Gusto nako pugngan pero dili nako kaya. Huot sa dughan. Dili gyud makaya.
“Ayaw kog hilabti! Ayaw pagbuot! Nganong naa pa man ka diri? Diba gipalayas naman tika! Wala koy anak! Kasabot ka? Wala koy anak!
“Unsay walay anak ma? Ngano man nga imo kong basulon sa mga sala nga binuhatan sa akoang amahan? Dili ako si Papa ma! Anak ko nimo. Kabalo ba ka nga bisag adlaw-adlaw ko nimo ginapatay tungod sa kasakit sa imong mga ginasulti sa akoa, wala ko nagdumot nimo kay inahan tika! Mahal tika ma. Ma?
Tua na akoang inahan. Nakatulog na sa kahubog. Ambot ug nakadungog pa ba sya sa akoang giistorya. Hahay… Murag pang-maalaala mo kayo akoang life no? Drama kaayo. Ingon ani nalang permi. Ugma na sad ug sa sunod pa nga mga adlaw. Sige lang. Naanad naman ko. Ako pa ba? O basig… gibyaan siya ni papa kay tungod sa iyang batasan. Naalingugngogan na dagway sya. Hehe. Ikaw ba naman ingon-anion permi, ganahan ka? Pero ako, lig-on gihapon kay tungod lage sa paghigugma kaniya. Love kaayo tika, Ma…
Gabie naman diay. Matulog sa ko. Sayo raba akoang klase ugma unya magLong quiz pa si Ma’am…

III.
“Ma. Andam na imong pamahaw. Naa na sad tinimpla nga kape dira. Kaon na. Wala ra ba ka nanihapon gabie.”
“Wala kay labot!”
Bisag unsa kamaayo akoang ginapakita sa akoang inahan, murag wala ra man sa iyaha. Unsaon man nako ni? Demonyo man gyud ko sa panan-aw ni mama. Ngano man Lord? Pareha ta ug ngalan pero para sa akoang inahan, usa ko ka sungayan… Sige lang. Kaya nako ni. Dili ko muundang. Promise. Dili nako walaon akoang paglaum nga muabot ra gihapon ang panahon nga higugmaon ko ni mama…Sa karon, maningkamot ko sa akoang pag-eskwela aron ma-proud siya sa akoa! Kaya na ko ni! Magbaskog ug maglig-on ko permi para kay mama… Oops! Hapit na alas otso! Muadto nakog eskwelahan! Ma-LATE na gyud ko ani…
Sa isa ka oras nga binaktas, nakaabot ko sa school mga alas otso y media. Ginoo ko! Late na ko!
“Dong, nganong nag-eskwela man ka. Wala may klase ron?” Ingon sa usa ka lalaki nga murag nalisang…
Hala! June 12 man diay karon! Independence day! Hesus ko! Ako man diay si Hesus! Nganong nakalimot man ko? Wala man gu’y TV ug radyo sa balay. Wala pud koy cellphone. Mao lage ni… Muoli na lang ko… Maayo pa… para maasikaso nako si Mama. Basig dili nasad to maniudto. Muoli na ko.
“Pauli na dong! Walay klase karon dili tungod sa holiday! Kung di ka gusto ma-Toksu! Pahawa na aning dapita! Luwasa imong kaugalingon!”
“Unsa nong? Pasabta ko palihog? Unsa nang Toksu!?” Nakulbaan ko sa iyahang mga giistorya sa akoa. Dili gyud ma-drawing ang nawong ni manong. Gusto nako mabal-an ug ngano man pero nikaripas naman siyag dagan. Sige nalang… Basig nabuang ra dagway to siya… Magpahuway usa ko kadali… Mupungko sa ko diring dapita.
(Pila ka minuto ang nilabay…)
“Tabaaaaaaaang!”
“Indaaaaaaay!”
“Maaaaaaaa! Paaaaaa!”
(Nagtingog ang sirena sa munisipyo)
Hala ka! Nganong nagkagubot man!? Naay linog? Sunog? Tsunami? Wala may dagat diring dapita. Ginoo ko… nakulbaan ko… Maayo nalang nakit-an nako akoang classmate nga si Theresa nga nagdagan sab ug murag nalisang. Akoa siyang gipangutana…
“Ting? Unsay nahitabo? Nganong nangalisang man mo!?”
Ingon siya: “Sus, kung gusto ka mabuhi! Pahawa na diri! Tago na!”
“Ngano man lage!?”
“Wala ka kabalo nga nay Toksu!? Toktok-Sunog! Tungod kay naglala na maayo ang COVID-19. Ang order karon sa president kay sunugon tanang mga tawo nga nagpabilin pa diri sa atoa. Ang uban kay tua na sa Davao karon. Wala ba ka kabalo ani!? Muadto nako, Sus. Giwarningan na tika.”

IV.
Pagkabalo nako sa tinood nga sitwasyon, sa walay pagduha-duha, nikaripas dayon ko ug dagan pauli… Walay lingi-lingi. Walay hunong-hunong. Ug nakaabot ra gyud ko…
Murag lain man akoang paminaw? Nganong hilom man kaayo? Lisod pud… wala gud mi TV o radyo man lang. Pero lain gyud. Musulod nako… ug sa dihang…

“MAAA! Nganong gagunit man ka ug kutsilyo? Ma! Ayaw tawon ma… Istoryahan nato ni be… ayaw tawon ma…”
Nalisang ug nakulbaan ko kay niaksyon si Mama ug dunggab sa iyang kaugalingon. Ngano man kaha?
“Di na ko gusto mabuhi! Dili na nako kaya. Walay pulos ang kinabuhi nga dili na nako kauban sila akoang mga pinangga sa kinabuhi. Ma! Pa! Jose! Linda! Andoy! Muapas nako ninyo!”
“Kinsa na si Jose Ma? Mao ba na ang ngalan sa akoang amahan? Kinsa na si Linda ug Andoy? Ma! Pasabta ko!” Gatulo akoang luha…
“Wala ka kabalo?”
“Unsa ang wala nako nabal-an?”
“Anak ka sa demonyo! Gipatay sa imong amahan ang akoang pinalangga nga mga ginikanan, akoang bana, ug akoang mga anak! Gibaboy pa gyud ko sa imong amahan! Ug ikaw ang resulta! Pareho mong demonyo! Gikasilagan tika!”
Mao diay nga grabe ang kalagot ni mama sa akoa. Ako diay ang bunga sa demonyo. Pero dili man ko si Papa. Si Hesus ko nga iyang anak. Wala nako gigusto ang nahitabo sa iyaha ug sa iyahang pamilya. Wala koy sala!
“Ma… I love you…”
…wala nako nagdugay pa… akoang gibyaan si Mama…

HUMAN.